
प्रेरक वैज्ञानिक जीवन व वैज्ञानिक शोध कहानियां श्रृंखला
300 से बिंडी गढ़वळि कथा रचयिता : भीष्म कुकरेती
प्रकाश चंद्र महाबलोनिस सांख्यिकी अर अर्थशास्त्र म प्रसिद्ध छन। प्रकाश चंद्र महाबलोनिस तैं भारत म सांख्यकी जनक मने जांद। महाबलोनिस दूरी , एक सांख्यिकीय उपाय , स्वतंत्र भारत म प्रथम योजना आयोग का सदस्य हेतु प्रकाश चंद्र महाबलोनिस तैं सदा याद करे जांदो।
प्रकाश चंद्र महाबलोनिस को जन्म कोलकत्ता म 29 जून 1893 कुण एक ब्राह्मण व्यापारी क परिवार म ह्वे छौ। प्रकाश चंद्र महाबलोनिस परिवार क संबंध सामाजिक कार्यकर्ताओं व शिक्षाविदों से छौ।
प्रकाश चंद्र महाबलोनिस की प्रारम्भिक शिक्षा ब्रह्मो बॉयज स्कूल म ह्वे। 1908 म स्नातक की डिग्री हासिल कार। कोलकता म तौन प्रेसिडेंसी कॉलेज म प्रवेश ले। तख महान वैज्ञानिक जगदीश चंद्र बोस अर प्रकाश चंद्र रे तौंक अध्यापक छा। 1912 म भौतिकी हनरस की डिग्री प्राप्त कार।
यांक उपरान्त वो लंदन कैम्ब्रिज चल गेन। तख कैंब्रिज म भौत सा वैज्ञानिकों दगड़ परिचय बि ह्वे।
भारत वापस आणो उपरान्त महाबलोनिस प्रसिडेंसी कॉलेज म भौतिकी पढान लग गेन।
लंदन म प्रकाश चंद्र महाबलोनिस तै ‘बायोमैट्रिक्स ‘ पत्रिका मील अर वो पूरा सेट भारत लैन। मौसम विभाग अर मानव विज्ञान म सांख्यिकी क महत्व पर व समस्या पर वो कार्य रत ह्वेन।
17 दिसंबर 1931 म तौन प्रोफेसर प्रथम नाथ बनर्जी (अर्थ शास्त्र ) , निखिल रंजन सेन (गणित ) अर सर आर एन मुखर्जी का दगड़ एक बैठक बुलाई अर बारानगर म भारतीय सांख्यिकी संस्थान की स्थापना कार। 28 अप्रैल 1932 कुण संस्था को पंजीकरण ह्वे। धीरे धीरे भौत सा वैज्ञानिक यीं संस्था से जुडिन अर जवाहर लाल नेहरू क सचिव पीतांबर पंत बि जुडिन।
1933 म बाओमेट्रिक्स क तर्ज पर ‘संस्था न ‘सांख्य ‘ पत्रिका की स्थापना कार।
1959 म संस्थान तैं महत्वपूर्ण संस्थान व डीम्ड विश्व विद्यालय घोषित करे गे।
संस्थान म कर्युं कार्य पर अब विश्व बैंक संयुक्त राष्ट्र संघ बि करणा छन।
भारत म सांख्यकी उपयोग हेतु तौंक कार्य अविश्मरणीय च।
प्रकाश चंद्र महानलोनिस तेन तौळक महत्वपूर्ण सम्मान मील –
भारतीय विज्ञान अकादमी को फेलो (एफएएससी, 1935)
भारतीय राष्ट्रीय विज्ञान अकादमी को फेलो (एफएनए, 1935)
ऑर्डर ऑफ द ब्रिटिश एम्पायर (सिविल डिवीजन) के अधिकारी , 1942
ऑक्सफोर्ड विश्वविद्यालय को वेल्डन मेमोरियल पुरस्कार (1944)
रॉयल सोसाइटी क फेलो , लंदन (1945) [
भारतीय विज्ञान कांग्रेस क अध्यक्ष (1950)
इकोनॉमेट्रिकसोसाइटी क फेलो , अमेरिका (1951)
पाकिस्तानसांख्यिकी एसोसिएशन क फेलो (1952)
रॉयलसांख्यिकी सोसायटी , यूके क मानद फेलो (1954)
सरदेवीप्रसाद सर्वाधिकारी स्वर्ण पदक (1957)
यूएसएसआरविज्ञान अकादमी क विदेशी सदस्य (1958)
किंग्स कॉलेज, कैम्ब्रिज क मानद फेलो (1959)
अमेरिकन सांख्यिकी एसोसिएशन के फेलो (1961)
दुर्गाप्रसाद खेतान स्वर्ण पदक (1961)
विश्वभारती विश्वविद्यालय द्वारा देसीकोट्टम (1961)
पद्मविभूषण (1968)
श्रीनिवासरामानुजन स्वर्ण पदक (1968)
भारत सरकार न पद्म विभूषण सम्मान दे। प्रकाश चंद महाबलोनिस क जन्म दिन तै सांख्यिकी दिवस रूप म मनांदि।
तौंक याद म एक सिक्का बि प्रसारित ह्वे।
प्रकाश चंद्र क देहावसान 28 जून 1972 म ह्वे।